MU’CİZE-İ AHLÂK-I İSLÂM RİSALESİNİN MÜELLİFİ ŞEFİK HAMDİ EFENDİ HAKKINDA ARŞİV VESİKALARINDAN ELDE EDİLEN BİLGİLER
Mu’cize-i Ahlâk-ı İslâm risalesini talebe arkadaşlarımızla okurken ve daha sonra yayına hazırlarken müellifi Ebü-ş-Şefîk Hamdî (Şefik’in babası Hamdi) hakkında, bütün araştırmalarımıza rağmen bir kayıt bulamamıştık. Bildiğiniz gibi Devlet Arşivleri (Osmanlı Arşivi) bütün belgeleri araştırmaya açtı. katalog.devletarsivleri.gov.tr adresinde bir araştırma yapınca mühim bir vesika keşfettik (bkz. MF. MKT 991/12/3).
Bu vesikalardan Şefîk Hamdi Efendi’nin, 14 Eylül 1905-13 Eylül 1906 tarihleri arasında Suriye Vilayeti Kerek Sancağı’nda Tafîle* Kazası İbtidaiye Mektebi’nde (ilkokulunda) öğretmenlik yaptığını ve Vâdî Mûsâ**ya tayin edildiğini, 205 kuruş maaş aldığını öğrendik. Vesikalarda yerine tayin edilen zatın tercüme-i hali vardı, keşke dedik Şefik Hamdi Efendi’nin de tercüme-i hali olsaydı da hakkında daha çok şeyler öğrenebilseydik.
Risalede “Bundan on sene önce bir kütüphanede bulunan eski ve yazma Cevâhiru-l-Hulki ve-t-Târîh (Tarih ve Ahlâk Cevherleri) adıyla ahlâki ve tarihi bir kitapta, İmam Ebû Yûsuf’un yazıp Halife Hârûn Reşîd’e takdîm ettiği Mu’cize-i Ahlâk-ı İslâm ilmihâliyle İmâm Şâfî’nin talebeliğindeki bir hikâyesini okumuştum” deniyordu. Cevâhiru-l-Hulki ve-t-Târîh adlı kitabı da elimizden geldiği kadar aramış maalesef bulamamıştık. Eser 1915 yılında neşredilmiş. Bu yeni bilgiler ışığında, müellifin Ürdün ve Suriye’de bulunurken bu kitabı okuyup istinsah ettiği neticesini çıkarabiliriz.
Aşağıya belgelerin resimlerini ve çeviriyazılarını derç ettik. Dileğimiz daha çok bilgiye ulaşmaktır, bulursak onları da paylaşacağız.
Haydar Murad Hepsev
Ocak 2021
* Tafîle, Osmanlı Devleti zamanında, Suriye Vilayeti’ne bağlı bir nahiye/kaza idi. Bugün Ürdün’ün Tafile ilinin merkezidir ve ülkenin güneyinde başkent Amman’ın 183 km güneybatısındadır.
** Vâdî Mûsâ da Osmanlı’da Suriye Vilayeti’ne bağlıydı. Şimdi Ürdün’ün güneyindeki Petra’ya yakın ve dolayısıyla turistik bir yerleşim birimidir.
Risalenin sadeleştirilmiş hali için bkz. http://www.yucedevlet.com/islam-ahlaki-mucizesi-tam-metin.html
***
Belgeler ve Çeviriyazıları
(Vesika 1)
Sûriye Vilâyeti
Ma’ârif Müdîrliği (Mühür okunmuyor, muhtemelen böyle olabilir)
115
Ma’ârif-i Umûmiye Nezâret-i Celîlesi Cânib-i Âlîsine
Devletlü Efendim Hazretleri
Kerek Sancağı dâhilinde Tafîle Kazâsı İbtidâiye Mektebi mu’allimi Şefîq Hamdi Efendi’nin Vâdî Mûsâ İbtidâiye Mektebi mu’allimliğine tahvîl-i me’mûriyeti münâsebetiyle yerine Hazîre İbtidâiye Mektebi mu’allimi Halîl Efendi’nin muhassas iki yüz elli guruş ma’âşla naql ve ta’yîni tensîb edilerek 1 Eylül sene 322 târîhinde mübâşeret ettirilmiş ve kendisinden alınan tercüme-i hâl varaqası evrâq-ı müsbitesiyle berâber leffen takdîm-i hâk-i pây-ı sâmî-i cenâb-ı Nezâret-penâhîleri kılınmış ve me’mûriyet-i mezkûreye ‘âid vuqû’ât-ı muhâsebe-i ‘âcizî tarafından melfûf pusulaya çıkarılmış olmakla mumâileyhiň tasdîq-i me’mûriyetiyle tercüme-i halinñň vusûlünü mütezammın ilmühaberiñ ihsânen müsâ’ade-yi celîle-i dâver-efhamîleriniñ şâyân ve sezâ-vâr buyurulması müsterhamdır. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i men lehü-l-emriñdir.
fî 15 Zilhicce sene 324 / fî 16 Kânûn-ı sânî sene 322 (30 Ocak 1907)
Sûriye Ma’ârif Müdîri
Mühür
Hüseyin ‘Avnî
(Vesika 2; Bu belgeden sadece Şefik Hamdi Efendi hakkındaki bilgiler alınmıştır.)
Tafîle Mektebi mu’allimliğine ta’yîn kılınan mu’allimlerin vukû’atlarını mübeyyin pusuladır:
Mikdâr-ı ma’âş
250
işe mübâşeret târîhi
1 Eylül sene 321
(14 Eylül 1905)
infikâkı târihi
31 Ağustos sene 322
(13 Eylül 1906)
nev’-i me’mûriyet
Tafîle İbtidâî Mektebi mu’allimi Şefîq Hamdi Efendi
Mülâhazât
Vâdî Mûsâ muallimliğine nakl olunmuşdur.
Not: Sitemiz büyük boyutta resimleri yükleyemediğinden bu jpegleri yerleştirdik. Asıllarını feysbukta Yüce Devlet İdeali sayfamızda bulabilirsiniz (bkz. https://www.facebook.com/yucedevletdergisiveyayinevi)
