“TANRI” KELİMESİ HAKKINDA BİRKAÇ SÖZ
“Tanrı” kelimesinin günümüzdeki kullanışıyla ilgili birkaç kelam edelim: Çünkü günümüzde bazı müslüman kardeşlerimiz bu kelimeye aşırı tepki gösteriyorlar. (Öyle ki mesela Mevlid-i Şerif’teki “Birdir Allah, ondan artık tanrı yok” mısraı, günümüzde basılan bazı Mevlid’lerde “Birdir Allah, andan artık ilah yok” haline konmuş durumda.)
Bunun geçerli sebepleri var elbette. Cumhuriyet ideolojisi ve bu fikrin tetikçileri olan ateist-pozitivist-materyalist kafaya sahip olanlar, “Allah” kelimesini dilimizden kaldırabilmek için “Tanrı” kelimesine dört elle sarıldılar. Rabbimizin zat isminin, yani bugünkü Türkçeyle “özel ismi” olan “Allah”ın geçtiği her yerde, “Tanrı” adını kullanmak için ellerinden geleni ardına koymadılar. Okul kitaplarında, radyo ve televizyonda, resmi törenlerde vb. hep “Tanrı” sözünü kullandılar.
Kısa bir zaman öncesine kadar askeriyede yemeklerden önce “Allahımıza hamdolsun” denmez, “Tanrımıza hamdolsun” denirdi. “Allah” ismiyle dua edenin karşılaşacağı en küçük ceza, herkesin önünde azarlanmak idi. (Dua neden yemekten önceyse?! Müslümanlar yemek bitmeden hemen önce dua ederler; yemekten önce dua edenler, Hıristiyanlardır; bu da ayrı bir mesele ama biz konumuza dönelim.)
Böyle itici ve kasıtlı uygulamaya karşı İslam’a gönülden bağlı halkımız da doğal olarak “tanrı” kelimesine cephe aldı, öyle cephe aldı ki kullanmaz olduğu gibi klasik metinlerden bile çıkarmaya başladı. Tabii bu da tefrit oldu, yani aşırıya kaçtı.
Hâlbuki “tanrı” kelimesi, Arapça “ilah” kelimesinin Türkçedeki tam karşılığıdır. Elbette “Allah” lafzını karşılamaz, lakin nasıl ki “ya İlâhî” diye Rabbimize Arapça olarak yalvarıyorsak Türkçe olarak “ey Tanrım” diye yalvarmanın hiçbir mahzuru yoktur. Çünkü bu kelime biz müslüman Türklerin öz malı olan bir sözdür. Selçuklu ve Osmanlı dini metinlerinde, yani Kur’an meal ve tefsiri, hadis tercümelerinde, fıkıh kitaplarında hatta “Tanrı teâlâ” olarak binlerce kez kullanılmıştır.
Geleneğimizde gelen misafire “Tanrı misafiri” denir ki hamd olsun ki hâlâ yaygın olarak kullanılmaktadır (Hamd olsun ki, çünkü “Tanrı” kelimesi asli şekliyle yaşıyor. Hamd olsun ki, çünkü misafirperverlik ahlakımız devam ediyor.) “Tanrı buyruğu”, “Tanrı kulu”, “Tanrı korusun”, “Tanrı isterse”, Tanrı’nın günü”, “Tanrı vergisi”, “Tanrı sözü” gibi tamlamalar da Tanrımıza hamdolsun, kullanılmaya devam etmektedir.
Dilimizin en güzel kelimelerinden biri olan “Tanrı” sözünü neden Tanrıtanımazlara kaptıralım ki… Süleyman Çelebi hazretlerinin ifadesiyle olan kelime-i tevhidin Türkçedeki en güzel ifadesinden mahrum kalmaz mıyız:
“birdir Allah ondan artık tanrı yok”
Haydar HEPSEV
Aralık 2021
